By 
Przywykliśmy do tradycji, że przy zawieraniu małżeństwa żona przybiera nazwisko męża i nazwisko to noszą również dzieci z tego związku. Do tej pory opcję tę wybiera najwięcej par. Współczesny kodeks rodzinny i opiekuńczy, traktując równo oboje małżonków, daje im więcej możliwości.
Przed zawarciem małżeństwa para skład oświadczenie w sprawie nazwiska (nazwisk) używanego po ślubie. Każdy z małżonków może pozostać przy swoim nazwisku, przybrać nazwisko drugiego małżonka lub dodać nazwisko małżonka do swojego i nosić dwa nazwiska. Kolejność zapisu nazwisk w tej sytuacji jest dowolna dla każdego z małżonków; jeżeli mąż nazywa się Kowalski, a żona Nowak, to jeśli oboje zdecydują o nazwisku podwójnym, mogą nazywać się: Nowak-Kowalska lub Kowalska-Nowak (żona) i Kowalski-Nowak lub Nowak-Kowalski (mąż). Mogą oboje nazywać się Kowalscy lub Nowakowie. Nie jest natomiast dopuszczalne „wymienienie się” nazwiskami – nie może Kowalski stać się Nowakiem, a jednocześnie Nowak – Kowalską.
Jeżeli natomiast jedno z małżonków nosi rodowe nazwisko podwójne (np. Nowak-Kowalski), a drugi pojedyncze, albo oboje noszą podwójne (Nowak-Kowalski, Kwiatek-Jankowska), mogą ustalić dowolne wybrane nazwisko/nazwiska noszone po ślubie z tym, że nie może być ich więcej niż dwa, np. Nowak-Kwiatek, Kowalski-Jankowski, Kowalski-Kwiatek, Nowak-Jankowski.
Jeżeli małżonkowie nie złożą oświadczenia, każde z nich zachowuje dotychczasowe nazwisko. Zmianie uległa więc wieloletnia zasada, że w tej sytuacji kobieta przybiera nazwisko męża.
Przy wpisywaniu nazwisk do aktu małżeństwa obowiązuje zasada, że nazwisko wpisuje się w pierwszym przypadku liczby pojedynczej, nie wpisuje się w nazwisku kobiety końcówek -ówna (Nowakówna) lub -owa (Nowakowa) – zawsze Nowak. Przy nazwiskach przymiotnikowych (np. Czarny) należy zadeklarować, jakiej formy będzie używać żona i córki. Może to być zarówno Czarny, jak i Czarna.
Dzieci zrodzone w związku małżeńskim noszą nazwisko ojca lub matki, jeżeli małżonkowie złożą zgodne oświadczenie. W braku oświadczenia dziecko otrzymuje nazwisko podwójne – ojca i matki. Dotyczy to również dzieci, których rodzice nie są małżeństwem. Jeżeli rodzice zawierają małżeństwo po ukończeniu przez dziecko 13. roku życia i fakt ten niesie za sobą zmianę nazwiska dziecka, musi ono osobiście wyrazić na to zgodę.
Po rozwodzie każdy z małżonków ma trzy miesiące na podjęcie decyzji o nazwisku, jakie będzie nosić. Może pozostać przy dotychczas noszonym, może także powrócić do nazwiska noszonego przed ślubem. W tym celu należy złożyć oświadczenie przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, w którym przechowywany jest akt małżeństwa.
